ADINGABEAK ETA INTERNET: AHALIK ETA SEGURTASUN HANDIENAREKIN NABIGATZEKO AHOLKUAK
Otsailaren 5, Internet Seguruaren Nazioarteko Eguna 2019: “Internet hobeago bat zurekin hasten da: errespetuz elkarrekin biziz Internet segurua izan dadin”
Gaur otsailaren 5ean aurtengo Internet Seguruaren Nazionarteko Eguna ospatzen da goiburu honekin: “Internet hobeago bat zurekin hasten da: errespetuz biziz Internet segurua izan dadin”. Helburua da denon artean teknologia digitalen erabilpen segurua eta positiboa bultzatzea, batez ere adingabeen aldetik. Umeek eta nerabeek Interneten duten menpekotasun eta arrisku-jokaerei buruzko datuak gero eta kexkagarriagoak dira. Arrisku horiek murrizten lagundu nahian, EKA/ACUV-ek honako aholkuak eskaintzen ditu:
Aholkuak gurasoentzat.
-Hitz egin seme-alabekin aho betean Interneteko erabilerari buruz eta era seguruan egiteko garrantziaz.
-Weborri seguruak (giltxarrapo itxiaren ikonoa, https…) eta ez seguruak edo arriskutsuak desberdintzen irakasi.
-Txatetan eta giza sareetan ezagutu dituzten pertsonei ez dizkietela norberaren datuak eman behar azaldu behar diegu.
-Galdetu behar diegu ikusten dituzten webguneei buruz, norekin hitz egiten duten, zeri buruz…
-Galdetu behar diegu Messenger edo antzeko kontuetan gehitu dituzten datuei buruz: nortzuk diren, non ezagutu dituzten…
-Irakatsi behar diegu mezu beldurgarriak ez direla erantzun behar, eta balizko arriskua azalten duten edo deserosoak diren mezuak nola blokeatu ahal diren.
-Erabilera arauak adostu. Hobe da ordenagailua ikus daitekeen leku batetan egotea, adingabekoek chat guneak erabili ez ditzaten atea itxita egonda…
-Gurasoen kontrola bermatzen duen softwarea instalatu, honek balizko arriskua azal dezaketen weborri mota batzuetako sarbidea mugatzen du.
-Birusen aurkako zein nabigazio seguruko programak instalatu eta pasahitz zailak ezarri.
-Ez jarri webkamerarik. Egiten bada, mugatu bere erabilera segurtasuneko pasahitza ezarriz.
-Adingabekoek ulertu behar dute jazarpen egoeretan, “gaiztoa” jazarpena burutzen duena dela, haiek biktimak direla eta ez dutela egoera hori ezkutatu behar, baizik eta esatea eta laguntza eskatzea.
-Hitz egin eurekin, konfidantzazko giroan, gaitzespenik gabe, jazarpen edo arrisku egoeren biktimak izaten ari direla somatzen badugu, eta baieztatzen bada, jarri harremanetan Poliziarekin eta Interneten adingabekoak babesten dituzten erakundeekin.
-Hitz egin eskolako arduradunekin edo beste gurasoekin Interneten eman daitezkeen jazarpen egoerei aurre egiteko prestatu diren estrategiei buruz gehiago jakiteko.
Gomendioak adingabekoentzat.
-Baztertu ‘spama’, ezezagunen mezuak eta indarkeria erakusten duten edo eduki deserosoak dituztenak.
-Ez eman norberaren edo familiaren datuak: izenak, helbideak, telefono zenbakiak, Interneteko kodeak edo pasahitzak, kreditu txartelen zenbakiak…
-Ez bidali argazkiak ezezagunei.
-Ez erabili webkamerak txat guneak erabiltzean.
-Ez hitz egin ezezagunekin txatetan, sare sozialetan.
-Ez erabili zure adinaren berri eman daitekeen nick edo pasahitzik.
-Sare sozialetan, ez onartu laguntzat ezagutzen ez dituzun pertsonak.
-Zuzenean ezagutzen ez dituzun pertsonekin harremanak izateko, erabili doako posta helbideak, Hotmail edo Gmail motakoak.
-Ez hitzartu zitak Internet bidez ezezagunekin.
-Eraso edo proposamen desegokiko susmo txikienaren aurrean, esan zure gurasoei, irakasleei edo konfidantzazko helduren bati.